فهرست مطالب

مقدمه

دندان‌های سفید و مرتب می‌تواند بر روی زیبایی و اعتماد به نفس افراد تأثیر زیادی داشته باشد. همچنین امروزه پیشرفت‌های زیادی در زمینه علم دندانپزشکی به وجود آمده که در جهت زیباسازی دندان‌ها و مرتب کردن آن‌ها استفاده می‌شود. افراد بسیاری از دندان‌های نامناسبی برخوردار هستند و برای درمان آن‌ها از کامپوزیت(composite) استفاده می‌کنند.

این روش از بهترین و متداول‌ترین راه‌های درمان شکستگی، ترک خوردگی و فاصله میان دندان‌ها است. بر روی دندان‌های کامپوزیتی، یک لایه نازک از مواد مخصوص قرار می‌گیرد که به وسیله مهارت دندانپزشک پولیش می‌شوند. در نهایت همه این‌ها موجب یک لبخند زیبا خواهد شد. همچنین از کامپوزیت برای پر کردن دندان‌های خلفی یا پشتی نیز استفاده می‌شود. این روش عوارض جانبی خاصی نداشته و از استحکام و مقاومت بسیار بالایی نیز برخوردار است.

افراد باید بعد از انجام این روش ترمیمی، تمامی موارد بهداشتی مربوط به دهان و دندان‌ها را رعایت کنند تا به طول عمر مواد به کار رفته بر روی دندان‌ها افزوده شود. در ادامه بیشتر با انواع کامپوزیت‌های دندانی آشنا شده و مزایا و معایب هر یک عنوان خواهد شد. ما را تا آخر این مقاله همراهی کنید.

کامپوزیت دندان چیست؟

کامپوزیت‌ها از مواد مخصوصی ساخته می‌شوند. این مواد حالت خمیری داشته و بر روی سطح دندان‌ها قرار می‌گیرد و سپس می‌توان آن‌ها به صورت دلخواه شکل داد. این مواد خمیری به رنگ دندان‌ها معمولی و طبیعی بوده و بعد از جایگذاری در جای مشخص خود، با استفاده از پرتو نور UV با طول موج مشخص سخت می‌شوند.

بعد از سخت شدن این مواد بر روی دندان‌ها، دندانپزشک به وسیله پولیش، به مواد شکل و فرم می‌دهند. باید توجه داشت که این فرم بسته به سلیقه بیمار متفاوت خواهد بود. به طور کلی از این روش درمانی برای اصلاح طرح لبخند و ترمیم دندان‌های آسیب‌دیده استفاده می‌شود. به طوریکه ترک خوردگی، لب پریدگی و شکستگی را در دندان‌های قدامی یا جلویی ترمیم کرده و برای سیاه شدگی، پرکردن و غیره در دندان‌های خلفی نیز کاربرد دارد. اصلاح دندان‌های آسیب‌دیده باید زودتر از سایر دندان‌ها انجام شود زیرا احتمال پوسیدگی، عفونت و آسیب بیشتر در این نوع دندان‌ها بسیار بیشتر است.

انواع کامپوزیت دندان
انواع کامپوزیت دندان

 

انواع کامپوزیت دندان

این روش درمانی و زیبایی در دندانپزشکی، از مواد مختلفی تشکیل شده و انواع زیادی دارد که در ادامه به طور کامل معرفی می‌شوند؛

 کامپوزیت درشت دانه یا ماکروفیل

اولین نوع کامپوزیتی که در بازار موجود شد از نوع درشت دانه یا ماکروفیل بوده است. ذرات این مواد بین 10 تا 50 میکرومتر بوده و استحکام بسیار بالایی دارند. این مواد برخلاف مقاومت بالا، زیبایی چندانی نداشته و پولیش کردن آن‌ها سخت است. برخی از ذرات این مواد به قدری بزرگند که با چشم نیز قابل مشاهده هستند. امروزه اما این مواد کاربرد چندانی ندارند و تنها در برخی مواقع برای ترمیم کامپوزیت‌های قبلی استفاده می‌شوند.

 کامپوزیت ریز دانه یا میکروفیل

نسل جدید کامپوزیت‌های دندانی در اواخر دهه 1970 وارد عرصه دندانپزشکی شد. این مواد در نتیجه استفاده زیاد از ماکروفیل‌ها ساخته شدند و اندازه ذرات آن‌ها نیز به زیر 100 نانومتر می‌رسد. برخلاف مورد قبلی، این نوع مواد صیقل‌پذیری خوبی داشته و زیبایی بیشتری دارند. همچنین سطح ترمیمی آن‌ها بسیار صاف است.

 البته مقاومت آن‌ها دربرابر انواع ضربه کم بوده و فشارهای دندان‌های خلفی را تاب نمی‌آورند. در حال حاضر دو نوع میکروفیل در بازار موجود بوده که ورژن‌های مختلف Heliomolar از کمپانی Ivoclar Vivadent و Renamel از کمپانی Cosmedent هستند.

 کامپوزیت هیبرید، میکروهیبرید و نانوهیبرید

این نوع از کامپوزیت‌ها، ویژگی‌هایی مابین میکروفیل‌ها و ماکروفیل‌ها را دارند. اندازه ذرات این مواد بین 10 تا 50 میکرومتر بوده و همچنین ذرات 40 نانومتری نیز در این ترکیب بسیار است. میکروهیبرید و نانوهیبریدها هر دو زیرمجموعه اصلی کامپوزیت هیبرید هستند و ذرات تشکیل‌دهنده آن‌ها بین 100 نانومتر و 1 میکرومتر متغیر است. استحکام این ذرات مانند ماکروفیل‌ها بوده و دربرابر ساییدگی مقاومت بالایی دارند.

 از اصلی‌ترین معایب ذرات هیبریدی، باید به کاهش زیبایی آن‌ها در مرور زمان اشاره کرد. سطح ترمیم در آن‌ها نیز یکدست نبوده و به همین علت تأثیر پولیش بسیار کاهش می‌یابد. از نمونه‌های نانوهیبرید در بازار Tetric EvoCeram و IPS Empress Direct از کمپانی Ivoclar Vivadent و Herculite Ultra از کمپانی Kerr هستند. در رابطه با میکروهیبرید نیز باید به Herculite XRV  از برند  Kerrاشاره کرد.

 نانوکامپوزیت

جدیدترین نوع کامپوزیت، نانوکامپوزیت‌ها هستند که اندازه ذرات آن‌ها در حدود 20 نانومتر است. این ذرات به یکدیگر متصل شده و ذرات بزرگتری با نام نانوکلاستر یا ناخوشه را تشکیل می‌دهند. همین مورد جزء اصلی‌ترین ویژگی‌های نانوکامپوزیت‌ها به حساب می‌آید. تشکیل اینگونه ذرات موجب می‌شود تا قدرت و استحکام مواد بیشتر شده و دربرابر سایش پولیش مقاوم‌تر شوند. در واقع بهترین نوع کامپوزیت دندان از نوع بوده و توسط 3M ESPE ثبت اختراع شده است.

نمونه کامپوزیت
نمونه کامپوزیت

 

انواع کامپوزیت در دندانپزشکی

در دندانپزشکی انواع مختلف کامپوزیت برای موارد مختلف استفاده می‌شود که هرکدام در ادامه معرفی خواهند شد؛

 کامپوزیت‌های قدامی

کامپوزیت‌های قدامی را با نام کامپوزیت‌های زیبایی نیز می‌شناسند. از این نوع کامپوزیت برای ترمیم دندان‌های قدامی یا جلویی استفاده می‌کنند. از مزایای اصلی آن‌ها می‌توان به زیبایی بی‌اندازه و براقیت در طولانی مدت اشاره کرد. همچنین می‌توان بدون نیاز به تراشیدن، شکل، اندازه و رنگ آن‌ها را تغییر داد.

 کامپوزیت‌های خلفی

برای ترمیم دندان‌های پشتی یا خلفی از این نوع کامپوزیت استفاده می‌شود. این کامپوزیت‌ها با توجه به فشار وارده در دندان‌های خلفی، با مقاومت و استحکام بسیار بالایی طراحی شده‌اند. در نتیجه دندان‌های ترمیم شده با این مواد، بسیار قوی بوده و در طولانی مدت دچار آسیب نمی‌شوند.

 کامپوزیت‌های مایع

همانطور که از اسم کامپوزیت‌های مایع یا فلو مشخص است، از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار هستند. همین امر موجب می‌شود تا دستکاری و پولیش آن‌ها آسان‌تر باشد. در دندانپزشکی از این نوع مواد برای پر کردن حفره‌های کوچک دندانی استفاده می‌شود. این حفره‌ها می‌تواند شامل شکاف، منافذ و یا پوسیدگی‌های باقیمانده بر روی دندان باشد.

 کامپوزیت‌های یونیورسال

از این نوع مواد برای زیباسازی دندان‌های خلفی و قدامی استفاده می‌شود. رنگ‌بندی کامپوزیت‌های یونیورسال بسیار زیاد بوده و با انواع درجات تیرگی مینای دندان سازگاری دارند. این نوع مواد یونیورسال در قالب‌خای مختلفی نظیر سرنگ، کپسول و غیره ارائه می‌شود.

 کامپوزیت‌های سلف کیور

این نوع کامپوزیت دارای پلیمریزاسیون دوگانه هستند. با استفاده از این نوع کامپوزیت‌ها دیگر نیازی به نور یا فرآیند پلیمریزاسیون برای سخت شدن کامپوزیت نیست، به همین دلیل به آن‌ها، کور بیلداپ نیز می‌گویند. از این مواد برای داخل پل‌های ایمپلنت جهت ایجاد ریشه دندان مصنوعی استفاده می‌کنند. همچنین برای پر کردن حفره‌های دندان‌های خلفی نیز می‌توان از آن استفاده نمود. در حفره‌های بزرگ‌تر نیز بهتر است کامپوزیت لایت کیور را به صورت لایه‌بندی درآورد.

 کامپوزیت‌های بالک فیل

در اغلب انواع کامپوزیت، باید لایه لایه قرار بگیرند تا انقباضات کاهش یافته و درمان به طور کامل صورت گیرد. اما در نوع بالک فیل، ترمیم تنها در یک لایه انجام می‌شود و در واقع برای جلوگیری از قرار گرفتن چندین لایه مواد بر روی دندان طراحی شده‌اند. از مواد بالک فیل در جهت ساده‌سازی ترمیم استفاده کرده و مدت زمان انجام درمان با این مواد نیز بسیار کم است. افزودن کامپوزیت بالک فیل به مجموع دیگر کامپوزیت‌ها، علاوه بر زیبایی، از هزینه کمتری نیز برخوردار است.

 کامپوزیت‌های ارتودنسی

این نوع کامپوزیت‌ها رزینی هستند و برای درمان‌های ارتودنسی استفاده می‌شوند. به طور مثال برای چسباندن براکت‌ها، اتصال باندهای ارتودنسی و غیره کاربرد دارد. این مواد به‌طور کلی لایت کیور هستند و از خود فلوراید نیز آزاد می‌کنند. این مواد به شکل خمیری یا به صورت سرنگ در کارتریج قرار می‌گیرد.

امتیاز این مقاله
5/5

 

انواع ترمیم دندان با مواد کامپوزیتی

 

 تاج دندان کامپوزیتی

تاج‌های ساخته شده از کامپوزیت به اندازه تاج‌های طلا و زیرکونیا، مقاومت ندارند و بعد از مدتی باید آن‌ها را تعویض نمود. همچنین می‌توان برای این نوع تاج‌ها، پوسته فلزی نیز طراحی نمود. البته باید توجه داشت برای ساخت این تاج‌ها، شرایط خاصی وجود دارد. برای زیبایی بیشتر بهتر است تمامی اطراف تاج با کامپوزیت پوشانده شود. هزینه این نوع تاج‌ها به نسبت نوع ساخته شده از طلا و زیرکونیا کمتر بوده و برای افرادی که محدودیت هزینه دارند، بسیار مناسب است. همچنین در افرادی که به فلز حساسیت دارند، استفاده از تاج کامپوزیتی بهترین انتخاب خواهد بود.

 پل های دندانی کامپوزیت فلزی

برای این نوع پل‌های دندانی نیز می‌توان از پوسته فلزی استفاده نمود. در مواقعی که کامپوزیت‌ها در معرض دید قرار می‌گیرند و معمولاً به شکل ونیر استفاده می‌شوند. ساختار این پل‌ها نیز مانند تاج‌های کامپوزیتی خواهد بود. همچنین به علت هزینه‌های کمتر، استفاده از آن‌ها رایج بوده است.

 پل های کامپوزیتی چسبنده

در مواقعی که یکی از دندان‌های جلویی از دست رفته باشند، از پل‌های کامپوزیتی چسبنده استفاده می‌شود. در این روش درمانی، دندانپزشک به وسیله باندینگ، این نوع دندان‌های مصنوعی را به دندان‌های معمولی مجاور متصل می‌کنند. از مهم‌ترین مزایای این روش، عدم ساییدگی در دندان‌های مجاور است.

همین امر موجب می‌شود تا به بقیه دندان‌ها آسیبی وارد نشود و در هر زمان بیمار می‌تواند دندان‌های معمولی خود را داشته باشد. همچنین برای تقویت پل‌های کامپوزیتی از فایبر نیز استفاده می‌کنند. البته این نوع پل‌ها به اندازه ایمپلنت، مقاومت و ماندگاری نداشته ولی عملکرد بهتری به نسبت پروتز متحرک دارند. وقتی استخوان کافی برای وارد شدن پایه ایمپلنت وجود ندارد، بهترین انتخاب برای جایگزینی دندان از دست رفته این نوع پل‌های کامپوزیتی خواهد بود.

 اینله های کامپوزیتی

این روش در واقع یک نوع ترمیم غیرمستقیم است. برای پر کردن حفره‌های دندان از مواد جامدی استفاده می‌شود که یکی از این مواد همان رزین کامپوزیت است. در این روش از کامپوزیت به شیوه باندینگ استفاده می‌کنند. اینله‌های کامپوزیتی بهتر در جای خود قرار می‌گیرند و این امر به علت روش‌های باندینگ است. اما باید توجه داشت که این نوع اینله از نظر مقاومت و ماندگاری از اینله‌های طلایی و پرسلن عملکرد ضعیف‌تری دارد.

 ونیر ها

ونیر یک لایه بسیار نازک از مواد کامپوزیتی است که برای افزایش زیبایی و مقاومت دندان‌ها استفاده می‌شود. در واقع ونیرها علاوه بر کامپوزیت از مواد پرسلن نیز ساخته می‌شوند و این نوع ونیرها به نسبت نوع کامپوزیتی مقاوم‌تر بوده و زیبایی بیشتری دارند. ونیرهای کامپوزیتی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در آزمایشگاه‌های مخصوص دندانپزشکی تولید خواهند شد.

مراحل انجام کامپوزیت

انجام این روش زیبایی در سه مرحله انجام خواهد شد؛

  • معاینه: مرحله اول به معاینه لثه و دندان‌ها پرداخته می‌شود. در صورت نیاز از دندان‌ها عکس‌برداری نیز می‌شود. سلامت لثه‌ها کاملاً مورد بررسی قرار گرفته و در صورت وجود هرگونه التهاب لثه باید درمان‌های مناسب انجام شود.
  • قالب‌گیری: در این مرحله، دندانپزشک از دندان‌ها قالب‌گیری کرده و مدل می‌سازند. این قالب‌ها برای ساخت روکش مناسب، ساخته می‌شوند.
  • نصب کامپوزیت: در ابتدا باید سطح روی دندان‌ها به طور کامل تمیز شود. سپس کمی از مواد کامپوزیتی بر روی دندان‌ها قرار می‌گیرند تا بیمار رنگ آن‌ها را تأیید کند. سپس دندان خشک می‌شود تا روند درمان آغاز شود. برای نصب کامپوزیت گاهی لازم است، روی دندان‌ها تراش بخورد. این مقدار بسیار کم است، به طوریکه گاهی نیاز به بی‌حسی دندان نیز نخواهد بود. سپس مواد قرار گرفته بر روی دندان‌ها با استفاده از نور مخصوص، سخت می‌شود. همچنین روکش‌ها نیز با چسب بر روی دندان قرار می‌گیرند.

البته بهتر است یک جلسه دیگر برای ترمیم نیز در نظر گرفته شود. بهتر است بیمار در فاصله بین جلسات، فرورفتگی‌ها و مشکلات کامپوزیت خود را یادداشت کرده تا در جلسه بعد با دندانپزشک خود در میان بگذارد.

مزایا و معایب استفاده از کامپوزیت

هر روش درمانی دارای مزایا و معایب خاص خود است که با آگاهی از هرکدام و با توجه به شرایط دندان‌ها، بهترین روش درمانی را انتخاب نمود. البته بهتر است برای این انتخاب با دندانپزشک متخصص نیز مشورت نمود.

مزایا:

  • در این روش درمانی، مینای دندان‌ها تراشیده نخواهد شد و یا در صورت نیاز، میزان تراش بسیار کم است. در نتیجه میزان آسیب به دندان‌ها بسیار کم خواهد بود.
  • کامپوزیت‌ها کاملاً قابلیت ترمیم داشته و در هنگام آسیب‌دیدگی به‌راحتی می‌توان آن‌ها را ترمیم نمود.
  • همچنین ترمیم کامپوزیت‌ها، عمل بسیار راحتی بوده و در مدت زمانی کمی انجام می‌شود.
  • برای نصب کامپوزیت‌ها نیازی به داروی بی‌حسی نیست. البته در برخی بیماران به‌علت وجود دندان‌های حساس باید از بی‌حسی استفاده کرد که میزان دوز آن به نسبت دیگر عمل‌های دندانپزشکی، بسیار کم است.
  • استحکام و مقاومت مواد کامپوزیتی به نسبت لمینیت بسیار بیشتر است.
  • ظاهر این نوع روکش‌ها به علت پولیش مناسب و فرم‌دهی کافی، کاملاً شبیه به دندان‌های طبیعی است.
  • هزینه این مواد به نسبت لمینیت‌های سرامیکی و دیگر روش‌های اصلاح دندان‌ها کمتر است.

معایب:

  • گاهی به علت عدم رعایت موارد بهداشتی و مراقبت‌های لازم، نیاز است تا کامپوزیت به طور کامل تعویض گردد.
  • میزان درخشندگی برخی از انواع کامپوزیت کم بوه و براقیت کافی را ندارند.
  • میزان تغییر رنگ در این مواد بیشتر از لمینیت سرامیکی بوده و در دروه‌های زمانی مختلف نیاز به پولیش دوباره دارند.
  • برای درمان یک تا چند دندان می‌توان از کامپوزیت استفاده کرد، این درحالی است که برای تعداد بیشتر و درمان‌های عمیق‌تر لمینیت سرامیکی گزینه بهتری خواهد بود.

مراقبت‌های مورد نیاز از کامپوزیت

  • برای نگهداری بهتر از کامپوزیت باید به‌طور مداوم از مسواک استفاده کرد.
  • استفاده از نخ دندان نیز به همراه مسواک توصیه می‌شود زیرا مسواک به تنهایی قادر به پاکسازی کامل دندان‌ها نیست.
  • خوردن غذاهای سفت در برخی مواقع به کامپوزیت‌ها آسیب وارد می‌کند، در نتیجه در هنگام مصرف این نوع موادغذایی باید بیشتر مراقب بود.
  • بعد از مصرف هرگونه نوشیدنی و خوراکی رنگی مانند قهوه و چای باید دندان‌ها را تمیز کرده و از مسواک استفاده نمود. زیرا رنگ‌پذیری در این مواد بسیار زیاد است. البته باید توجه داشت بعد از انجام کامپوزیت باید تا 48 ساعت از مصرف این مواد خودداری شود.
  • برای استفاده از دهانشویه باید با دندانپزشک مشورت نمود و دهانشویه‌های توصیه شده استفاده کرد، زیرا برخی از انواع دهانشویه می‌توانند موجب تغییر رنگ در کامپوزیت‌ها شوند.
  • بهتر است بعد از انجام کامپوزیت از استعمال هرگونه دخانیات مانند سیگار و قلیان پرهیز گردد زیرا به تغییر رنگ کامپوزیت منجر خواهد شد.
  • برای بررسی و معاینه دندان‌ها بهتر است در فواصل زمانی مشخص به دندانپزشک مراجعه نمود.

سوالات متداول