مقدمه
در اولین برخورد افراد با یکدیگر، دندان‌ها می‌توانند توجه مخاطب را به خود جلب کنند. دندان‌های نامرتب و بدرنگ، اثرگذاری منفی بر روی مخاطب گذاشته و موجب کاهش اعتماد به نفس و منزوی شدن فرد خواهد شد. به همین علت دندان‌هایی مرتب با لبخندی درخشان، ارتباطات اجتماعی را بهبود بخشیده و موجب عزت نفس هرچه بیشتر فرد می‌شود. با پیشرفت تکنولوژی و تجهیزات در زمینه دندانپزشکی، مقوله ترمیم و زیبایی دندان‌ها رواج زیادی داشته و راه‌حل‌های زیادی برای درمان‌های زیبایی دندان به وجود آمده است. به طوریکه در حال حاضر، عمل‌ها و مراقبت‌های ترمیمی دندان، پراستفاده‌ترین عمل زیبایی در سطح جهان به شمار می‌رود. یکی از بهترین روش‌های زیبایی و ترمیمی دندان‌ها، لمینت است. در این مقاله تمامی اطلاعات در رابطه با این روش بیان شده و مزایا و معایب آن نیز برشمرده می‌شود. بهتر است قبل از هرگونه اقدامی، این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.
لیمنت دندان چیست؟
از پرطرفدارترین روش‌های زیباسازی دندان‌ها در سراسر جهان، لمینیت دندان است. در اجرای این روش، پوشش نازکی از مواد مخصوص بر روی دندان‌ها کشیده شده و از نظر رنگ و اندازه کاملاً تغییر خواهند کرد، به طوریکه فاصله بین دندان‌ها پرشده و دندان‌های شکسته نیز ترمیم می‌شوند. این روش علاوه‌بر زیبایی ظاهری، موجب افزایش مقاومت دندان‌ها و استحکام آن‌ها می‌شود. لمینیت دندان را با نام ونیر لایه‌ای نیز می‌شناسند. رنگ مواد در این روش، میتواند به دلخواه بیمار از رنگ دندان تا سفید هالیوودی متغییر باشد.
به‌طور کلی لمینیت‌ها، پوسته‌هایی با ضخامت‌ها متفاوت و عموماً نازک هستند که باتوجه به ویژگی و شکل دندان‌ها به طور منحصر به فرد، برای هر شخص ساخته می‌شوند. همچنین در زیباسازی دندان‌ها به روش لمینت، مینای دندان‌ها کمی تراش خورده و سوهان زده می‌شوند تا لمینیت‌ها با چسب مخصوص به خوبی بر روی دندان‌ها فیکس شوند.
نتیجه کار میتواند زیبایی زیادی را به همراه داشته باشد و همچنین تراش اندک دندان‌ها موجب می‌شود تا این نوع ونیر لایه‌ای به عنوان اولین درمان برای ترمیم دندان‌های قدامی انتخاب شوند.
کاربرد لمینت دندان
همانطور که گفته شد، لمینت‌ها روکش‌های نازکی هستند که بر روی دندان‌های جلویی قرار گرفته و ظاهری زیبا را پدید می‌آورند. در واقع هدف اصلی از نصب لمینت ها، اصلاح طرح لبخند و ترمیم دندان‌های آسیب‌دیده، شکسته، لک شده و خرد شده است. به‌طور کلی از لمینیت برای رفع مشکلات زیر کاربرد دارد؛
- اصلاح لکه‌های داخلی ایجاد شده بر روی دندان و تغییر رنگ دندان‌ها.
- مشکلات ظاهری، اندازه و چرخش دندان‌ها اصلاح می‌شود.
- ترمیم پوسیدگی‌های دندانی در سطوح جلویی.
- اصلاح طرح لبخند افراد با توجه به فرم صورت.
- پر کردن فاصله میان دندان‌ها در وضعیت دیاستم و یا پر کردن فضای مابین دو دندان از خط وسط جلو.
- ترمیم دندان‌های شکسته و لب‌پر شده در اثر زمین خوردن و یا ضربات ناگهانی.
- افزایش طول و اندازه در دندان‌های کوچک و کوتاه.
انواع لمینت دندان
دو روش برای اجرای لمینیت دندان وجود دارد که تنها تفاوت آن‌ها به نوع مواد و نحوه اجرای آن باز می‌گردد. البته یک نوع سوم از لمینیت نیز وجود دارد که با دو نوع قبلی تفاوت‌هایی دارد. در ادامه هر سه روش به‌طور کامل معرفی می‌شوند؛
لمینت سرامیکی
استفاده از لمینت سرامیکی برای داشتن ظاهر و لبخندی جذاب، انتخاب مناسبی خواهد بود. همانطور که از نام این نوع لمینیت نیز مشخص است، از پوسته نازکی از حنس سرامیک ساخته شده و کیفیت بسیار بالایی دارد. برای ساخت لایه‌های سرامیکی، باید قالب‌های دندان به آزمایشگاه تخصصی دندانپزشکی فرستاده شوند و در آنجا هر لایه متناسب با دندان افراد ساخته خواهد شد.
از ویژگی‌های مهم لمینت سرامیکی می‌توان به سطح صاف و صیقلی آن اشاره کرد، به همین علت نیز این نوع دندان‌ها کمتر دچار لکه و جرم می‌شوند. در واقع سطح شیشه‌ای و سرامیکی لمینیت هیچگاه رنگ نمی‌گیرد. این نوع لمینیت برای افرادی که در بین دندان‌های آن‌ها فاصله زیادی بوده و همچنین لکه و جرم بر روی دندان‌های آن‌ها زیاد است، بهترین انتخاب خواهد بود.
البته باید توجه داشت که بعد از چسباندن لایه سرامیکی بر روی دندان‌ها، دیگر نمی‌توان رنگ و فرم آن‌ها را تغییر داد و همچنین در صورت شکستگی هر یک از لایه‌ها، باید به‌طور کامل سرامیک تعویض گردد. البته باید توجه داشت سرامیک‌ها از استحکام بالایی برخوردار هستند و به‌راحتی نمی‌شکنند، در نتیجه می‌توانند از دندان‌ها دربرابر انواع ضربه نیز محافظت نمایند. کاربردهای مفید این نوع لمینیت به‌شرح زیر است:
- ترمیم دندان‌های شکسته
- اصلاح رنگ دندان‌ها
- برقراری توازن و حذف فاصله بین دندان‌ها
- ترمیم دندان‌های ریز و بدشکل
مزایای لمینت سرامیکی
- لیمنیت‌های سرامیکی، به خوبی نور را منعکس می‌کنند، به همین علت زیبایی دوچندانی دارند.
- به هیج عنوان لایه‌های لیمنت رنگ نمی‌گیرند و تغییر رنگ در آن‌ها وجود ندارد.
- در سرامیک‌های ساخته شده در آزمایشگاه، هیچ تخلخلی وجود ندارد و لک نمی‌شوند.
- برای نصب پوسته‌های نازک سرامیکی، نیازی به بی‌حسی نیست.
معایب لمینت سرامیکی
- عمر لایه‌های سرامیکی، عمدتاً 15 سال بوده و بعد از آن باید به طور کامل تعویض شوند.
- در صورت تراش و سایش بیش از اندازه مینای دندان، ممکن است پایه لمینت ضعیف شده و سرامیک زودتر بی‌افتد.
- این نوع لمینیت‌ها در دندان‌هایی با پوسیدگی زیاد و پرکردگی‌های قدیمی، قابل استفاده نیستند.
- هزینه این روش زیباسازی دندان‌ها، بالا بوده و همه افراد نمی‌توانند از آن استفاده کنند.
لمینت کامپوزیتی
جنس این نوع لمینیت از پلیمرهای مخصوص بوده و نام اصلی این مواد ترمیمی، کامپوزیت است. برای چسباندن مواد، نیازی به چسب نبوده و مواد لمینیت کامپوزیتی به وسیله نور با طول موج مشخص بر روی دندان‌ها سخت می‌شوند.
برخلاف روش قبلی، این روش زیباسازی در یک جلسه به‌طور کامل انجام می‌شود و همچنین نتیجه کار نیز بسیار زیبا و قابل قبول خواهد بود. لمینیت‌های کامپوزیتی ممکن است نیاز به اصلاح داشته باشند و به نسبت نوع سرامیکی، طبیعی‌تر به نظر می‌رسد. مشکلاتی که به وسیله لمینیت کامپوزیت رفع خواهد شد، شامل موارد زیر است؛
- اصلاح رنگ دندان‌ها
- از بین بردن فاصله میان دندان‌ها
- ترمیم شکستگی‌های کوچک
مزایای لمینت کامپوزیتی
- از نظر قیمتی این نوع لمینیت بسیار مقرون‌به‌صرفه است.
- میزان تراش مینای دندان در لمینت کامپوزیتی بسیار کم خواهد بود.
- این نوع مواد برای ترمیم موارد محدود و افراد کم سن بیشتر جوابگو است.
معایب لمینت کامپوزیتی
- در این نوع لمینیت، امکان سایش بین دندان‌ها وجود دارد.
- به نسبت لیمنیت سرامیکی از زیبایی و جلوه کمتری برخوردار بوده است.
- در لمینیت کامپوزیتی امکان تغییر رنگ مواد وجود دارد.
- طول عمر مواد ونیر کامپوزیت به نسبت لمینیت سرامیکی، کمتر است.
لومینیرز دندان
در واقع تعداد کمی از افراد با این نوع لمینیت آشنایی دارند. این روش جدیدترین روش‌های ترمیم و زیباسازی دندان‌ها است و طی روند آن، ونیرها به شکل غیرتهاجمی بر روی دندان‌ها قرار می‌گیرند. به صلاحدید دندانپزشک، در برخی مواقع نیازی به تراش مینای دندان نبوده و روکش لومینیرز به راحتی بر روی دندان قرار می‌گیرد.
این مورد موجب می‌شود تا آسیب به مینای دندان، تقریباً صفر باشد و از این آسیب‌دیدگی نیز جلوگیری نمود. روکش‌های لومینیرز بسیار نازک هستند که همین امر اصلی‌ترین تفاوت آن با ونیر کامپوزیت است. ضخامت روکش‌های لومینیرز بین 1/0 تا 3/0 میلی‌متر است و به طور معمول 20 سال عمر می‌کنند.
معرفی ونیر موقت
قبل از قرارگیری لمینت اصلی، دندانپزشک متخصص برای بیمار از ونیر متحرک یا موقت استفاده می‌کند. ونیرهای موقت در جهت تأیید رنگ لمینیت و طرح لبخند استفاده شده و در صورتی که لمینیت مشکلی داشته باشد و یا طرح لبخند مورد پسند بیمار نباشد، اصلاحات انجام شده و تنها بر روی قالب‌گیری نهایی اعمال می‌شود.
باید توجه داشت که ونیرهای موقت در فاصله بین دندان‌ها قرار نمی‌گیرند و به همین علت بهتر است تا زمانی که لمینیت ثابت بر روی دندان‌ها فیکس نشده، از نخ دندان برای تمیز کردن دندان‌ها استفاده نشود. در صورت این استفاده ممکن است ونیر موقت از روی دندان‌ها کنده شده و به دندان‌ها آسیب وارد شود.
معایب ونیر موقت
ونیرهای موقت به نسبت نوع ثابت، ضخامت بیشتری دارند. همین امر موجب می‌شود تا بیمار در هنگام غذا خوردن و یا صحبت کردن دچار مشکل شده و احساس ناراحتی کند. این مشکلات تا چند روز ادامه داشته و بعد از آن، بیمار به ونیرها در دهان خود عادت می‌کند. همچنین امکان دارد که در هنگام خوردن غذاهای داغ، سرد و شیرین، بیمار احساس ناخوشایندی داشته باشد.
بنابراین بهتر است که در این مدت از مصرف غذاهای سفت، چسبناک، جویدنی و غذاهای ترد خودداری کرد تا به روکش‌های موقت آسیبی وارد نشود. مصرف غذاهای حاوی مواد رنگی نیز در این مدت ممنوع بوده تا لکی بر روی دندان‌ها ایجاد نشود. گاهی نیز با رعایت تمامی موارد گفته شده و دیگر نکات بهداشتی، امکان دارد ونیر از روی دندان کنده شود، در این صورت باید سریعاً به دندانپزشک مراجعه کرده تا ونیر موقت دوباره چسبانده شود.
فرآیند انجام لمینیت
در اولین مرحله، دندانپزشک دندان‌ها را به طور کامل معاینه کرده و به وسیله اشعه ایکس، عکس‌برداری می‌کند. دهان و دندان از نظر بیماری‌های لثه، پریدگی دندان، عفونت و کیست در ریشه دندان و غیره مورد بررسی قرار می‌گیرد. پس از انجام معاینات دقیق، تعداد دندان‌هایی که نیاز به لمینت دارند، مشخص می‌شوند.
بسته به نوع دندان و جنس لمینیت انتخابی، مراحل انجام آغاز می‌شوند. برای شروع لمینیت‌گذاری و انجام عمل زیباسازی، دندان‌ها باید جرم‌گیری شوند. بعد از پایان جرم‌گیری، مینای دندان توسط دندانپزشک و به وسیله یک دریل مخصوص، تراش می‌خورد.
این سایش به اندازه‌ای است که فضای کافی برای قرار گرفتن لمینیت بر روی دندان‌ها ایجاد شود. بعد از آن، دندان‌ها با خمیر مخصوص قالب‌گیری شده و قالب به آزمایشگاه دندانپزشکی ارسال می‌گردد تا لمینت های سرامیکی بر اساس آن ساخته شوند.
روکش‌ها با استفاده از روش‌های مخصوصی نظیر چسب یا اشعه بر روی دندان‌ها قرار می‌گیرند. نکته‌ای که در این قسمت باید به آن توجه داشت، این است که میان روکش لمینیت و خط لثه نباید فاصله وجود داشته باشد، زیرا در این صورت، باکتری‌ها در این فضا جمع شده و منجر به عفونت و پوسیدگی دندان و شکستگی لمینیت می‌شوند.
لمینیت دندان برای چه کسانی مناسب نیست؟
در صورت وجود هر یک از مشکلات زیر، استفاده از لمینیت ممنوع خواهد بود؛
- در افرادی که دندان‌ها دارای پوسیدگی‌های عمیق هستند، لمینیت گزینه مناسبی نخواهد بود و در صورت انجام، پوسیدگی‌ها گسترده‌تر شده و گاهاً موجب بیماری‌های دهان و دندان می‌شوند. همچنین لمینت ها نیز به سرعت کنده خواهند شد.
- بر روی دندان‌هایی با زاویه بسیار کج و نامناسب، لمینیت قرار نمی‌گیرد، زیرا در صورت نصب شکل ظاهری دندان از قبل نیز بدتر می‌شود.
- افرادی که عادات بدی مانند دندون قروچه، ناخن جویدن و غیره را دارند، نباید از لمینت استفاده کنند زیرا با ورود هرگونه فشار مضاعف به دندان‌ها، لمینیت دچار آسیب خواهد شد.
- در صورت وجود هرگونه التهابات لثه و مشکلات دهانی و دندانی، باید در ابتدا این مشکلات رفع شوند، در غیر این صورت لمینیت برای این دسته از افراد ممنوع است.
- افرادی که مراقبت‌های بهداشتی را به خوبی رعایت نمی‌کنند، نباید برای زیباسازی دندان‌های خود به سراغ لمینیت بروند، زیرا از الزامات اصلی لمینیت، مسواک زدن مرتب، استفاده از نخ دندان مناسب و مراجعه منظم به دندانپزشک است.
- افرادی که قبلاً ایمپلنت انجام داده‌اند، در صورتی که خواستار انجام لمینیت هستند، باید شرایط لازم را داشته باشند و رنگ لمینیت را مطابق با تاج دندان ایمپلنت شده انتخاب کنند.
- برای چسبیدن لمینت باید به اندازه کافی از مینای دندان برخوردار باشید. مینای دندان باید بافت و تراکم ایده‌آلی داشته باشد تا در صورت ایجاد تراش دچار مشکل نشوید. اگر دچار تحلیل بیش از حد مینای دندان هستید یا بخش زیادی از آن را از دست داده باشید بهتر است که از خیر لمینیت بگذرید.
سوالات متداول
علت تغییر رنگ دندان در لمینت چیست؟
تغییر رنگ دندان‌ها در گذر زمان اتفاق می‌افتند و این به علت موادغذایی و نوشیدنی‌های مصرفی بوده است. به طوریکه با کاهش مصرف انواع نوشیدنی و موادغذایی رنگی و شیرین، در مدت زمان طولانی رنگ دندان‌ها را ثابت نگه داشت و از تغییر رنگ آن‌ها جلوگیری نمود. تغییر رنگ در دندان‌های لمینت شده به نسبت دندان‌های کامپوزیتی کمتر بوده و هرچه کیفیت مواد نیز در این روش بیشتر باشد، تغییر رنگ کمتر اتفاق می‌افتد.
آیا می‌توان از لمینیت به جای ارتودنسی برای مرتب کردن دندان‌ها، استفاده کرد؟
بر اساس نظر دندانپزشک متخصص، برای درمان نامنظمی‌های خفیف تا متوسط علی‌الخصوص در فک بالا، می‌توان از روش لمینیت کردن به جای ارتودنسی استفاده کرد. از آنجاییکه مدت زمان درمان با ارتودنسی بسیار زیاد است، در این موارد انتخاب لمینت بیشتر توصیه می‌شود. در ناهنجاری‌های شدیدتر دندان‌ها، حتماً باید از ارتودنسی بهره برد زیرا در صورت استفاده از لمینیت، دندان‌ها به مقدار زیادی تراش می‌خورند و موجب افتادن مکرر روکش‌های ونیر نیز می‌شود. همچنین در صورتیکه بیمار اصرار به درمان با لمینیت داشته باشد، امکان بروز بیماری و التهاب در لثه نیز بسیار افزایش می‌یابد.
پس از انجام لمینت چه اقداماتی باید انجام داد؟
پس از انجام لمینت، بیماران باید بهداشت دهانی و دندانی خود را به طور کامل رعایت کرده و بیش از پیش آن را جدی بگیرند. در صورت استفاده از دهانشویه باید در رابطه با میزان استفاده از آن با دندانپزشک مشورت نمود، زیرا استفاده بیش از حد از دهانشویه‌های حاوی فلوراید میتواند بر روی بافت لمینیت تأثیرگذار باشد. همچنین بهتر است از خوردن غذاهای سفت و سخت پرهیز نمود تا طول عمر ونیرهای لمینیت نیز افزایش یابد.
عوارض استفاده از لمینیت چیست؟
استفاده از این نوع ونیر، عوارض خاصی را دربر نداشته و در صورت بروز برخی عوارض، کاملاً در کوتاه مدت رفع می‌شوند. مواردی چون حساسیت زیاد به گرما و سرما، بروز احساس ناخوشایند در حین جویدن غذا، ناخشوندی ار میزان اندازه دندان و آزاردهنده بوده آن و ایجاد التهاب در لثه، از جمله این عوارض هستند که بعد از مدت کوتاهی و با رعایت توصیه‌های بهداشتی، از بین خواهند رفت.
آیا در دوران بارداری می‌توان لمینت انجام داد؟
در دوران بارداری تمامی عمل‌های دندانپزشکی انجام شده باید در حالت اضطرار و اورژانسی باشند و هیچ‌گونه عمل انتخابی دراین دوران انجام نمی‌شود. همچنین در دوران بارداری به علت برهم ریختگی هورمون‌های مادر، احتمال التهاب و خونریزی لثه بسیار زیاد است. به همین علت استفاده از لمینت میتواند این التهاب را افزایش داده و مادر باردار را دچار مشکل کند.
آیا لیمینت باعث بوی بد دهان می‌شود؟
این امکان وجود دارد. در صورتی که موارد بهداشتی به خوبی رعایت نشوند، احتمال پوسیدگی دندان‌ها افزایش یافته و دهان بوی بدی می‌گیرد. همچنین ممکن است دندانپزشک به علت عدم تجربه و مهارت کافی، در بین دندان و روکش لمینیت فاصله به جا بگذارد، که این فاصله محل مناسبی برای رشد و تجمع باکتری‌ها بوده و میتواند سرعت پوسیدگی دندان را به نسبت زیادی افزایش دهد.
آیا می‌توان لمینت‌ها را برداشت؟
در لمینیت‌های سرامیکی به علت تراش خوردن دندان‌ها نمی‌توان روکش‌ها را برداشت و در صورت برداشتن روکش‌ها نیز باید دوباره جایگزین شوند. پس در هنگام انتخاب نوع لمینیت باید توجه داشت که لمینیت‌های سرامیکی تا آخر عمر فرد باید تمدید شوند.
برای اصلاح طرح لبخند چه تعداد دندان را باید لمینیت کرد؟
خط لبخند فرد و شرایط دندان‌های وی، اصلی‌ترین موارد در مشخص شدن تعداد دندان برای لمینیت هستند. به طور کلی برای طراحی لبخند، نیاز به اصلاح و ترمیم 8 الی 10 دندان در قک بالا وجود دارد. البته در برخی موارد نیز با اصلاح کردن یک یا دو دندان، نتیجه رضایت‌بخش خواهد بود.
علت بالا بودن هزینه لمینیت دندان چیست؟
اولین موردی که بعد از انتخاب لمینیت به عنوان راه‌حلی برای زیباسازی دندان‌ها به ذهن می‌رسد، هزینه‌های زیاد این روش است. اما مهم‌تری علت بالا بودن هزینه‌ها در این روش، روش اجرایی آن است. روش انجام این کار، شرایط و پیچیدگی‌های زیادی داشته و مواد استفاده شده برای تولید روکش‌های لمینت گران قیمت هستند. همچنین هیچ‌یک از بیمه‌ها، انجام لیمینت را پوشش نمی‌دهند و کمک هزینه‌ای بابت آن پرداخت نمی‌کنند.
قیمت لمینیت به چه عواملی بستگی دارد؟
هزینه‌های لمینیت بر اساس هر واحد دندان مشخص می‌شوند. قیمت هر واحد نیز در کیلینیک‌های دندانپزشکی با یکدیگر تفاوت دارد. عواملی چون منحصر به فرد بودن برنامه اجرایی برای هر بیمار، موقعیت مکانی مطب یا کیلینیک، کیفیت تجهیزات مورد استفاده و مواد مصرفی ساخت لمینیت و مهارت و تجربه دندانپزشک، می‌توانند در تعیین قیمت هر واحد بسیار تأثیرگذار باشند.
آیا با وجود پروتزهای متحرک می‌توان دندان‌ها را لمینت کرد؟
خیر. در ابتدا باید پروتزهای متحرک با ایمپلنت جایگزین شوند تا بتوان بقیه دندان‌ها را لیمنت کرد. زیرا پروتزهای متحرک از هیچ‌گونه ثباتی برخوردار نبودند و به لمینت آسیب وارد می‌کنند. همچنین موجب افتادن‌های مکرر لیمینت نیز می‌شوند.